Τι είναι η χολαγγειίτιδα;
Είναι η οξεία φλεγμονή των χοληφόρων οδών δηλαδή του χοληδόχου πόρου, του κοινού ηπατικού, των ηπατικών πόρων και των μεγάλων ενδοηπατικών χολαγγείων. Είναι αποτέλεσμα μικροβιακής λοίμωξης των χοληφόρων και προϋποθέτει πάντα την μερική ή πλήρη απόφραξη των σωλήνων (πόρων) που μεταφέρουν την χολή από το ηπατικό κύτταρο όπου παράγεται, μέχρι το δωδεκαδάκτυλο όπου και απεκκρίνεται. Όταν κάποιο κώλυμα, εμποδίζει την ομαλή απορροή της χολής μέσω των χοληφόρων σωλήνων, σταδιακά αυξάνεται η ενδοαυλική πίεση σε όλο το δίκτυο των χοληφόρων. Λόγω της στάσης της χολής μέσα στους πόρου, τα μικρόβια αποικίζουν την χολή και αρχίζει ο πολλαπλασιασμός τους, ενώ σταδιακά μπαίνουν στην κυκλοφορία του αίματος μέσο των ηπατικών κολποειδών. Η χολαγγειίτιδα αποτελεί την συνηθέστερη και σοβαρότερη επιπλοκή της χοληδοχολιθίαση.
Ποια είναι τα αίτια της χολαγγειίτιδας;
Κάθε πιθανό αίτιο που προκαλεί εμπόδιο στην ομαλή απέκκριση της χολής από το ηπατικό κύτταρο μέχρι το δωδεκαδάκτυλο είναι δυνητικά αίτιο χολαγγειίτιδας. Τα συνηθέστερα αίτια είναι τρία: η λιθίαση του χοληδόχου
πόρου, τα νεοπλάσματα των χοληφόρων και ο καρκίνος της κεφαλής του
παγκρέατος. Λιγότερο συχνά αίτια είναι οι δυσλειτουργία ή στένωση του
σφιγκτήρα του Oddi στο φύμα Vater, τα εκκολπώματα στην δεύτερη μοίρα του δωδεκαδακτύλου, η χρόνια παγκρεατίτιδα και οι στενώσεις των χοληφόρων.
Είναι η οξεία φλεγμονή των χοληφόρων οδών δηλαδή του χοληδόχου πόρου, του κοινού ηπατικού, των ηπατικών πόρων και των μεγάλων ενδοηπατικών χολαγγείων. Είναι αποτέλεσμα μικροβιακής λοίμωξης των χοληφόρων και προϋποθέτει πάντα την μερική ή πλήρη απόφραξη των σωλήνων (πόρων) που μεταφέρουν την χολή από το ηπατικό κύτταρο όπου παράγεται, μέχρι το δωδεκαδάκτυλο όπου και απεκκρίνεται. Όταν κάποιο κώλυμα, εμποδίζει την ομαλή απορροή της χολής μέσω των χοληφόρων σωλήνων, σταδιακά αυξάνεται η ενδοαυλική πίεση σε όλο το δίκτυο των χοληφόρων. Λόγω της στάσης της χολής μέσα στους πόρου, τα μικρόβια αποικίζουν την χολή και αρχίζει ο πολλαπλασιασμός τους, ενώ σταδιακά μπαίνουν στην κυκλοφορία του αίματος μέσο των ηπατικών κολποειδών. Η χολαγγειίτιδα αποτελεί την συνηθέστερη και σοβαρότερη επιπλοκή της χοληδοχολιθίαση.
Ποια είναι τα αίτια της χολαγγειίτιδας;
Κάθε πιθανό αίτιο που προκαλεί εμπόδιο στην ομαλή απέκκριση της χολής από το ηπατικό κύτταρο μέχρι το δωδεκαδάκτυλο είναι δυνητικά αίτιο χολαγγειίτιδας. Τα συνηθέστερα αίτια είναι τρία: η λιθίαση του χοληδόχου
Λιθίαση του χοληδόχου πόρου (χοληδοχολιθίαση). Είναι η συνηθέστερη καλοήθης αιτία, χολαγγειίτιδας. Η παρουσία λίθου μέσα στον χοληδόχο πόρο προκαλεί κώλυμα στην ομαλή αποχέτευση της χολής μέσο του σωλήνα. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα την στάση της χολής, ενώ μικρόβια που μεταναστεύουν από τον αυλό του εντέρου, μέσο του σφιγκτήρα του Oddi, μολύνουν την χολή του χοληδόχου πόρου. Όσο μεγαλύτερο είναι το κώλυμα που προκαλεί η πέτρα τόσο βαρύτερη είναι η χολαγγειίτιδα. Σε ορισμένες περιπτώσεις, η ανάπτυξη των μικροβίων μέσα στον χοληδόχο πόρο είναι τόσο μεγάλη, που όλος ο πόρος γεμίζει με πύο, η πάθηση τότε ονομάζεται οξεία πυώδεις χολαγγειίτιδα.
Νεοπλάσματα (καρκίνοι). Οι καρκίνοι των χοληφόρων προκαλούν διηθητική στένωση των χοληφόρων, στενεύοντας τον αυλό των σωλήνων που αποχετεύουν την χολή στο έντερο. Ο καρκίνος της κεφαλής του παγκρέατος προκαλεί πιεστική στένωση στο τελικό άκρο του χοληδόχου πόρου χωρίς να διηθεί.
Ποια είναι τα συμπτώματα της χολαγγειίτιδας;
Τα συμπτώματα της χολαγγειίτιδας είναι τα ακόλουθα:
- Πόνος. Οξύς πόνος εντοπίζεται στο δεξιό άνω πλάγιο της κοιλιάς, με επέκταση στο επιγάστριο και αντανάκλαση στην οσφύ. Ο πόνος είναι έντονος, μεγάλης διάρκειας και καθηλώνει τον ασθενή. Οι κινήσεις του σώματος συνήθως προκαλούν επίταση του πόνου.
- Πυρετός. Είναι υψηλός συνήθως κυμαίνεται στους 390 – 400 C και συνοδεύεται από έντονο ρίγος. Η χρήση των αντιπυρετικών δύσκολα ρίχνουν τον πυρετό.
- Ίκτερος. Η εμφάνιση του ίκτερου μπορεί να προηγείται των προηγούμενων συμπτωμάτων. Ως αποτέλεσμα της αυξημένης χολερυθρίνης (άμεση χολερυθρίνη) τα ούρα γίνονται σκούρα κόκκινα σας κονιάκ.
Στην περίπτωση της οξείας πυώδους
χολαγγειίτιδας στα προηγούμενα συμπτώματα προστίθεται η διανοητική
σύγχυση, ο λήθαργος και σε παραμελημένες περιπτώσεις το σηπτικό shok.
Πως γίνεται η διάγνωση της χολαγγειίτιδας;
Η διάγνωση της νόσου τίθεται από την κλινική εξέταση του γιατρού, το ιστορικό του ασθενούς και επιβεβαιώνεται με τον ακόλουθο εργαστηριακό και απεικονιστικό έλεγχο:
Εργαστηριακός έλεγχος
Πως γίνεται η διάγνωση της χολαγγειίτιδας;
Η διάγνωση της νόσου τίθεται από την κλινική εξέταση του γιατρού, το ιστορικό του ασθενούς και επιβεβαιώνεται με τον ακόλουθο εργαστηριακό και απεικονιστικό έλεγχο:
Εργαστηριακός έλεγχος
- Γενική αίματος. Παρατηρείται λευκοκυττάρωση, δηλαδή αύξηση των λευκών αιμοσφαιρίων που κυμαίνονται 10.000 έως 18.000.
- Βιοχημικός έλεγχος. Παρατηρείται αύξηση της ολικής χολερυθρίνης, αύξηση της αλκαλικής φωσφατάσης (ALP) και αύξηση της γ-GT. Σπανιότερα και ανάλογα της βαρύτητας μπορεί να υπάρξει και αύξηση των τρανσαμινσών SGOT και SGPT
Απεικονιστικός έλεγχος
- Υπέρηχος χοληφόρων. Το υπερηχογράφημα των χοληφόρων είναι η ποίο εύκολη και γρήγορη εξέταση. Δίνει πληροφορίες σχετικά με το πιθανό αίτιο της χολαγγειίτιδας και τον βαθμό διάτασης του χοληδόχου πόρου και των ενδοηπατικών χολαγγείων. Είναι ικανό να δείξει την παρουσία λίθων αλλά η διαγνωστική του αξία είναι γενικά περιορισμένη, ειδικά σε περιπτώσεις νεοπλασιών.
- MRCP. Πρόκειται για την μαγνητική τομογραφία των χοληφόρων έχει μεγαλύτερη διαγνωστική αξία από τον υπέρηχο στην ανάδειξη του αίτιου της απόφραξης και την ανεύρεση καρκινικής αιτιολογίας απόφραξη. Παράλληλα μπορεί να δώσει χρήσιμες πληροφορίες σχετικά με τα παρακείμενα όργανα όπως το ήπαρ και το πάγκρεας
- ERCP. Αποτελεί την εξέταση εκλογής για την διαγνωστική επιβεβαίωση της πάθησης και των αιτιών της. Με την μέθοδο της διαγωνιστική ERCP, όλες οι πληροφορίες που δίδονται από τις προηγούμενες εξετάσεις καθώς και οι πιθανές αιτίες της νόσου, θα επιβεβαιωθούν ή θα αναιρεθούν. Η μέθοδος της ERCP είναι αυτή που τεκμηριώνει και σφραγίζει τόσο την πάθηση όσο και τα αίτια της πάθησης. Επιπλέον σε περιπτώσεις νεοπλασιών δίνει την δυνατότητα να ληφθούν βιοψίες για την ταυτοποίηση του καρκίνου ενώ με την χρήση του ενδοσκοπικού υπερήχου μπορεί να σταδιοποιήσει με μεγάλη ακρίβεια την νεοπλασματική νόσο.
Ποια είναι η θεραπεία της χολαγγειίτιδας;
Η θεραπευτική αντιμετώπιση της χολαγγειίτιδας έχει δύο σκέλη την φαρμακευτική αγωγή και την επεμβατική διόρθωση του αίτιου. Και τα δύο εφαρμόζονται παράλληλα.
Η φαρμακευτική αγωγή έγκειται στην διακοπή της σίτισης, την παρεντερική χορήγηση υγρών και αντιβιοτικών σε διπλό σχήμα. Όλα αυτά όμως, συνήθως δεν είναι αρκετά αν δεν υπάρξει και παράλληλη επεμβατική αντιμετώπιση της νόσου.
Η επεμβατική μέθοδος εκλογής είναι η τεχνική της ERCP. Με την επεμβατική ενδοσκόπηση (ο εξειδικευμένος χειρουργός) χρησιμοποιώντας ειδικό ενδοσκόπιο πλάγιου φωτισμού περνάει μέσο του στόματος και φτάνει στην δεύτερη μοίρα το δωδεκαδακτύλου. Στο σημείο αυτό ανευρίσκει το φύμα του Vater που ουσιαστικά αποτελεί το ανατομικό παράθυρο για να προσεγγίσει τα χοληφόρα και τον παγκρεατικό πόρο. Είδη με την επισκόπηση του φύματος και την μορφολογία του μπορεί να αντιληφθεί αν πρόκειται για καρκίνο του φύματος, σφηνωμένο λίθο ή για ευμέγεθες δωδεκαδακτυλικό εκκόλπωμα και να πάρει βιοψίες αν το κρίνει απαραίτητο. Στην συνέχεια μέσο ειδικού καθετήρα εκτελεί καθετηριασμό του φύματος και ενδοσκοπική σφικτηροτομή δηλαδή διατομή του σφικτήρα του Oddi και του φύματος με χρήση διαθερμίας. Με τον τρόπο αυτό εξασφαλίζεται η είσοδος στον χοληδόχο και τον παγκρεατικό πόρο. Ανάλογα με τα ευρήματα είναι δυνατόν να προχωρήσει είτε σε άμεση επισκόπηση όλων τον χοληφόρων οδών με την χρήση ειδικής λεπτής κάμερας (με διάμετρο 5mm) είτε σε σκιαγράφηση των χοληφόρων με ταυτόχρονη ακτινοσκοπική απεικόνιση. Με τους τρόπους αυτός αναδεικνύεται η αιτία της νόσου και επιχειρείται η αντιμετώπιση της ως ακολούθως:
1.Εάν οφείλεται σε παρουσία λίθου. Με την χρήση ειδικών καθετήρων είναι δυνατή η σύλληψη, ο κατακερματισμός και τέλος η αφαίρεση των λίθων. Ενώ με την χρήση καθετήρων τύπου μπαλόνι καθαρίζεται ο χοληδόχος πόρο από τα συγκρίματα.
2.Εάν οφείλεται σε καρκίνο των χοληφόρων (χολαγγειοκαρκίνωμα). Σε αυτή την περίπτωση και ανάλογα με την έκταση και την ακριβή θέση του νεοπλάσματος, διαστέλλεται το σημείο της στένωση και τοποθετείται stent. Η επιλογή μπορεί να γίνει από μια μεγάλη κατηγορία ενδοπροθέσεων, πλαστικών ή μεταλλικών αυτοδιατεινόμενων. Με τον τρόπο αυτό εξασφαλίζεται η ομαλή αποχέτευση της χολής.
3.Εάν οφείλεται σε καρκίνο της κεφαλής του παγκρέατος. Στην περίπτωση αυτή με την χρήση του ενδοσκοπικού υπερήχου γίνεται η σταδιοποίηση της νόσο προκειμένου να καταδειχτεί αν το νεόπλασμα είναι χειρουργήσιμο ή όχι. Ένα ο καρκίνος του παγκρέατος, είναι χειρουργικά αφαιρέσιμος, τότε τοποθετείται πλαστικό stent και ο ασθενής οδηγείται στο χειρουργείο. Εάν ο όγκος δεν είναι δυνατόν να αφαιρεθεί χειρουργικά, τότε μπορεί να τοποθετηθεί μια μεταλλική αυτοδιατεινόμενη ενδοπρόθεση για να επιτευχθεί η ομαλή παροχέτευση της χολής και ο ασθενής ξεκινά χημειοθεραπεία.
4.Εάν οφείλεται σε καρκίνο του φύματος του Vater. Στην περίπτωση αυτή λαμβάνονται βιοψίες, γίνεται ενδοσκοπικός υπερηχογραφικός έλεγχος, τοποθέτηση stent για την εξασφάλιση της ομαλής αποχέτευσης της χολής και ακολούθως αναμένονται τα αποτελέσματα της ιστολογικής εξέτασης προκειμένου να επιβεβαιωθεί η νόσος και να χειρουργηθεί ο ασθενής.
5.Εάν οφείλεται σε περιλυκιθικό εκκόλπωμα το δωδεκαδακτύλου. Τότε εκτελείται ευρεία ενδοσκοπική σφικτηροτομή προκειμένου να επιτευχθεί μόνιμη και ομαλή απορροή της χολής.
6.Εάν οφείλεται στην σπάνια περίπτωση της στένωση του σφιγκτήρα το Oddi τότε μπορεί να γίνει ενδοσκοπική μανομετρία του σφικτήρα προκειμένου να επιβεβαιωθεί η πάθηση και ακολούθως εκτελείται ευρεία ενδοσκοπική σφικτηροτομή που αποτελεί την θεραπεία της παθήσεως.